Metody pracy

Na skróty

Wiek przedszkolny jest bardzo ważnym okresem w życiu każdego dziecka. Jest to czas konstruowania własnego „Ja”, tworzenia kontaktów z innymi ludźmi, budzenia się uczuć do innych ludzi. Dziecko w wieku przedszkolnym wymaga szczególnej troski, należy więc dbać o jego rozwój i budować fundament do późniejszej nauki szkolnej. Dzieci w tym wieku stosunkowo łatwo poddają się działaniom wspomagającym ich rozwój. Każde dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną inteligencją, zadatkami na rozwijanie twórczości oraz talentem społecznym. Trzeba zatem stworzyć mu możliwość maksymalnego rozwoju. To my – dorośli, rodzice i nauczyciele, powinniśmy odgrywać znaczącą rolę w zapewnieniu im pełnej samorealizacji. Pomagając dziecku w drodze do wspaniałej przyszłości, wzbogacamy nie tylko świat dziecka, ale także swój własny.

Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Nauczyciel traktuje dziecko jak partnera, pomaga mu w indywidualnym rozwoju, wskazuje, w jakim kierunku rozwój ten może i powinien zmierzać. W tym celu działania edukacyjne nauczyciela powinny być skierowane na stosowanie różnorodnych metod w pracy dydaktyczno-wychowawczej. Kierowane są one ku dziecku, jego wychowaniu oraz prawidłowemu i wszechstronnemu rozwojowi.

Dobór metod zależy od indywidualnych możliwości dzieci oraz od tego, jakie umiejętności zaplanowaliśmy kształcić w danej chwili. Zatem najlepszymi metodami są te, które aktywizują i motywują dziecko oraz umożliwiają praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy

Stosowane u nas w przedszkolu metody prowadzenia zajęć odnoszą się do sposobów pracy nauczyciela z dziećmi i służą realizacji wyznaczonych celów zajęć. Wyodrębniamy trzy grupy metod:

Oglądowe – obserwacja, pokaz (przejawia się podczas spacerów, wycieczek czy oglądania różnego rodzaju ilustracji): metoda przykładu – metoda ta oparta jest na osobach dorosłych, czyli wzorcach, opiekunowie dzieci powinni swoją postawą, zachowaniem, a także ubiorem dawać im przykład; metoda pokazu i obserwacji – nauczyciel w trakcie tej metody ma za zadanie skupić uwagę dziecka na obserwowanej czynności, rzeczy lub istocie, np. obserwacja psa czy pokaz sznurowania obuwia; metoda uprzystępniania sztuki – metoda opierająca się na odbiorze dzieł sztuki, takich jak: obrazy, muzyka, literatura czy sztuka teatralna, nauczyciel korzystający z tej metody powinien możliwie jak najpełniej przybliżyć przedszkolakom wyżej wymienione dzieła, pomóc im je zrozumieć i w odpowiedni sposób przeżyć.
Słowne – wykorzystywane w czasie słuchania różnego rodzaju utworów literackich: wierszy, opowiadań, bajek. Kwiatkowska wylicza tu następujące: metoda żywego słowa – metoda przygotowująca dzieci do pisania, czytania, a także liczenia, oparta na pracy słowem, pobudza ona wyobraźnię i procesy poznawcze, uczy dzieci wrażliwości na piękno, pobudzając w nich pozytywne uczucia płynące z obcowania z literaturą piękną, dzieci dzięki tej metodzie poznają wartość słowa pisanego; instrukcje i objaśnienia – głównie dotyczą instruowania podczas przygotowania do wykonania zadania powierzonego dzieciom, towarzyszą poznawaniu nawyków higienicznych, rozwojowi fizycznemu i nabywaniu nowych umiejętności; sposoby społecznego porozumienia – metoda może przejawiać się w postaci dezaprobaty lub aprobaty, a także upominań, przekonywań, zakazów oraz nakazów; opowiadania, rozmowy, zagadki – metody bardzo lubiane przez dzieci, pomagają im rozwijać spostrzegawczość, logiczne myślenie, a także odwoływać się do posiadanej już wiedzy, rozwijają procesy poznawcze, zasób informacji i wiedzy oraz pomagają dzieciom wzbogacać się intelektualnie.
Praktycznego działania/metody czynne – według Kwiatkowskiej to metody oparte na działalności dziecka, m.in.:

metoda ćwiczeń – dzieci są pobudzane do naśladownictwa i utrwalania pewnych czynności, ćwiczenia te wzbogacają ich ruchową sprawność, ale nie tylko, metoda ćwiczeń wzbogaca wiedzę i umiejętności praktyczne, głównym celem tej metody jest kształtowanie pożądanych postaw u dzieci;
metoda zadań stawianych dziecku – metoda oparta na samodzielnej działalności dziecka, indywidualnym rozwiązywaniu problemów i wysnuwaniu wniosków, pedagog stawia przed wychowankiem zadanie, które rozwiązuje on samodzielnie, mogą to być tworzenie prac plastycznych, obserwacja przyrody oraz różnego rodzaju rebusy,
łamigłówki;
metoda kierowania własną działalnością dziecka – w tej metodzie nauczyciel zobowiązany jest do inspirowania dziecka oraz zachęcania go do samodzielnej działalności, samorozwoju;
metoda samodzielnych doświadczeń – głównym celem tej metody jest ułatwienie maluchom nawiązywanie kontaktów ze społeczeństwem, przyrodą, tradycją, kulturą oraz sztuką, nauczyciele stwarzają warunki do spontanicznych zachowań, postępowań oraz zabawy.

W codziennym życiu przedszkolnym przenikają się one wzajemnie i rzadko występują w swojej czystej postaci. Jednak niektóre z nich są dominujące w konkretnych rodzajach zajęć. Obok metod działań odnoszących się do organizacji pracy nauczyciela można wyodrębnić metody odnoszące się do działań dziecka związanych z procesem uczenia się. Przedstawiają one możliwości wielostronnego uczenia polegającego na:

przyswajaniu (podanego, gotowego materiału),
odkrywaniu (nowych wiadomości podczas rozwiązywania problemów oraz samodzielnego poszukiwania),
przeżywaniu (różnorodnych treści i wartości),
działaniu polegającym na zmienianiu rzeczywistości i samego siebie poprzez sprawdzanie wiadomości w praktyce.

Dobór metod do pracy z dzieckiem wymaga między innymi:

dobrego poznania dziecka poprzez obserwacje,
zrozumienia jego trudności w poznaniu świata,
znajomości potrzeb rozwojowych dziecka.

Warto pamiętać o różnicach indywidualnych w procesie uczenia się u każdego dziecka, które wynikają z preferencji przyswajania wiedzy, ponieważ każde dziecko jest inne. Są bowiem:

Słuchowcy:
- preferują wszelkie formy podające,
- lubią słuchać wykładów,
- bez problemu zapamiętują przekaz słowny,
- preferują wszelkie dyskusje, rozmowy,
- dobrze sprawdzają się w dłuższych formach wypowiedzi,
- często lubią słuchać muzyki, są na nią szczególnie wrażliwi,
- preferują wszelkiego rodzaju pokazy i demonstracje,
- zwracają uwagę na tabele, wykresy, ilustracje,
- często skrupulatnie i bardzo estetycznie wykonują notatki,
- uwielbiają oglądać dzieła sztuki, eksponaty, wystawy,
- bardzo dobrze zapamiętują ludzkie twarze,
- preferują przekaz wizualny.
Czuciowcy / dotykowcy:
- nie lubią słuchać,
- preferują działanie,
- w pamięć zapada im to, co sami wykonali,
- są emocjonalni, często gestykulują,
- są bardzo aktywni fizycznie (ruchliwi).
Wzrokowcy:
- lubią porządek wokół siebie,
- pamiętają dobrze kolory i rysunki oraz lokalizację przedmiotów,
- mają problemy z zapamiętaniem nazwisk, tytułów, nazw,
- używają zwrotów: „ciemno to widzę”, „zobacz, jaka piękna muzyka”, „popatrz, jak łatwo to zrozumieć”, „spójrz, jak to pięknie pachnie”.
Kinestetycy:
- uczą się najchętniej w ruchu,
- angażują się aktywnie w procesie uczenia się poprzez stymulacje, odgrywanie ról, eksperymenty, badania,
- męczą się, słuchając,
- lubią nieporządek.

Warto pamiętać o różnicach indywidualnych w procesie uczenia się u każdego dziecka, które wynikają z preferencji przyswajania wiedzy, ponieważ każde dziecko jest inne.

Aby wyzwolić w dzieciach działalność twórczą, należy w codziennej pracy z dzieckiem korzystać z różnorodnych metod i form pracy. Naczelną metodą stosowaną we wszystkich formach pracy z dzieckiem jest organizowanie wielostronnego działania poprzez samodzielne doświadczanie, poszukiwanie, zadania stawiane dzieciom do wykonania, ćwiczenia utrwalające, pobudzające dziecko do powtarzania wcześniej nabytych umiejętności.

W naszym przedszkolu w codziennej pracy z dziećmi wykorzystujemy elementy metod pracy:

Metoda projektów
Powyższa metoda składa się z trzech etapów. Na pierwszym etapie następuje wybór tematu projektu zgodnego z zainteresowaniami dzieci. Następnie dzieci tworzą tzw. siatkę pytań dotyczących omawianej tematyki. To dzieci decydują, czego chcą się dowiedzieć, co ich interesuje, i formułują pytania badawcze. Po sformułowaniu pytań starają się udzielić na nie odpowiedzi lub postawić hipotezę. Na drugim etapie dzieci ustalają, w jaki sposób, gdzie, z czyją pomocą mogą zweryfikować postawione hipotezy. Odbywają się wtedy wycieczki, zabawy badawcze, spotkania z ekspertami, studiowanie książek, przeszukiwanie Internetu. Po zgromadzeniu wystarczającej wiedzy dzieci wykonują model przedmiotu swoich dociekań. Na ostatnim, trzecim etapie następuje podsumowanie zdobytej wiedzy i jej prezentacja na forum przedszkola lub przed rodzic

Pedagogika zabawy

Zabawa jest najbardziej typowa formą aktywności dzieci w wieku przedszkolnym .Główną cechą dobrej zabawy dziecka jest jej twórczy charakter. Dziecko w trakcie zabawy tworzy coś nowego, czyni siebie i otaczający świat tym wszystkim o czym marzy lub pragnie być. To nadaje zabawie formę kreatywnej aktywności. Wiodącym zadaniem edukacji przedszkolnej jest wspieranie ogólnego rozwoju dziecka, rozwijanie szeroko rozumianych funkcji poznawczych. Rozwój aktywności twórczej dziecka wspiera edukacja kreatywna, która warunkują relacje: zaufanie- otwartość- realizacja- wzajemna zależność Zaufanie rodzi otwarcie, to ułatwia poznanie środowiska i realizację, która wpływa na współzależność, a współzależność podwyższa poziom zaufania. Pedagogika zabawy włącza do nauczania i wychowania metody aktywizujące, pobudzające emocje i wyobraźnię, integrujące grupę przez działanie. Proponuje zabawy i gry oparte na dobrowolności uczestnictwa, wykluczeniu rywalizacji, komunikowaniu się przez ruch, słowo i plastykę. Wymiana myśli i wspólne rozwiązywanie problemów sprzyja integracji grupy. Dzieci w trakcie zabawy pozbywają się stresu i niepewność, staja się otwarci na drugiego człowieka, nabywają poczucia własnej wartości i chęci do działania.

Dziecięca matematyka E. Gruszczyk-Kolczyńskiej i E. Zielińskiej

Metoda ta pozwala na uzyskanie znacznego przyrostu dziecięcych kompetencji. Dzieci są o wiele lepiej przygotowane do szkoły .Potrafią się przez czas dłuższy koncentrować na zadaniach wymagających wysiłku intelektualnego. Interesują się wszystkim, co wiąże się z liczeniem. Potrafią liczyć do trzydziestu i dalej. Potrafią jakich prawidłowości trzeba przestrzegać przy liczeniu. Sprawnie dodają i odejmują "w pamięci". Układają i rozwiązują zadania z treścią i są tym żywo zainteresowane. Doskonale orientują się w przestrzeni. Powyższe rezultaty udaje się osiągnąć w trakcie interesujących dzieci zajęć, pełnych zabawy i radosnych przeżyć.

Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz

Metoda Dobrego Startu to jedna z metod pracy przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, która została opracowana przez Martę Bogdanowicz oparta jest na metodzie Le Bon Depart, która dotarła do Polski pod koniec lat sześćdziesiątych. Założeniem Metody Dobrego Startu jest wszechstronne wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka przez jednoczesne rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych, językowych, dotykowo-kinestetycznych i motorycznych oraz ich współdziałania, czyli integracji percepcyjno-motorycznej. Metoda ta ma bardzo dobry wpływ na rozwój złożonych czynności, jakimi są czytanie i pisanie.Celem metody jest także kształtowanie lateralizacji (ustalenie ręki dominującej) oraz orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni. Ćwiczenia z wykorzystaniem Metody Dobrego Startu są wskazane dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, niezbędne w przypadku dzieci ryzyka dysleksji oraz osób o opóźnionym rozwoju psychoruchowym – niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie.

Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne

Metoda ta jest szczególnie przydatna w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi oraz w przypadkach głębszych zaburzeń rozwojowych. Ideą tej metody jest posługiwanie się ruchem rozwijającym świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni i działania w niej, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi, prowadzącą do nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu. Jej zaletą jest naturalność i prostota form ruchowych, dzięki którym ćwiczący poznają własne ciało i uczą się umiejętności koncentracji. Warunkiem prowadzenia zajęć jest zabawowa, radosna atmosfera, możliwość osiągania sukcesu w każdym ćwiczeniu i wspólna satysfakcja z pokonywania trudności.

Metoda gimnastyki twórczej (ekspresyjnej) Rudolfa Labana

Metoda ta nazywana jest także metodą improwizacji ruchowej. Ważną rolę odgrywa tu inwencja twórcza ćwiczących, ich pomysłowość, fantazja, doświadczenie ruchowe. Posługujemy się tutaj różnymi formami ruchu: pantomimą, naśladowaniem, inscenizacją, gimnastyką wykorzystującą ruch naturalny, ćwiczeniami muzyczno-ruchowymi, tańcem, opowieścią ruchową itp. Nauczyciel jest współuczestnikiem i współpartnerem zabaw. Metoda gimnastyki twórczej daje możliwość rozwijania się w zakresie wyczucia własnego ciała, wyczucia przestrzeni, wyczucia ciężaru ciała (siły), doskonalenia płynności ruchów, w zakresie kształtowania umiejętności współdziałania z partnerem lub grupą.

Metoda aktywnego słuchania muzyki według Batii Strauss

Metoda Batii Strauss pozwala na przybliżenie dzieciom muzyki klasycznej. Dzieci aktywnie słuchają tzn. słuchając, wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc, lub proste ruchy taneczne proponowane przez nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych są to proste ruchy ilustracyjne, krótkie opowiadania związane z każdym utworem muzycznym. Poprzez „aktywne słuchanie” dzieci nieświadomie poznają strukturę utworu muzycznego. Kontakt z muzyką jest dla dziecka źródłem twórczych poczynań, różnorodnych poszukiwań, stymuluje dziecko do samo wyrażania się (np. w tańcu, śpiewie).Poprzez kontakt z muzyką rozwijają się u dziecka dodatnie cechy charakteru, zdolności poznawcze, a cała osobowość kształtowana jest harmonijnie i wielostronnie